Hoe de Berlijnse Muur de Sovjet-Unie overeind hield

Twee systemen raken elkaar

Veel historici zijn geneigd om de grote crises in de Koude Oorlog te zien als een confrontatie tussen de twee supermachten. Het is de vraag of dit juist is. De kritieke momenten in de Koude Oorlog, zeker in Europa, waren veel meer het gevolg van de structurele crisis in het Sovjet-imperium. Het Westen had in de regel geen enkele actieve bemoeienis met het ontstaan ervan. Vaak was er zelfs sprake van een coöperatieve houding, al was het maar om erger te voorkomen.

Bij geen van de grote crises als de opstand in de DDR in 1953, de opstanden in Polen en Hongarije in 1956, de Berlijn-crisis van 1958-1961, de Praagse Lente in 1968 en in later jaren de onrust in Polen was het Westen rechtstreeks betrokken. Ze waren het gevolg van het feit dat het socialisme tussen 1945 en 1991 in Oost-Europa geen enkele legitimiteit bij de bevolking wist te verwerven. De economische successen en het ontspannen politiek-culturele klimaat in het Westen maakten pijnlijk duidelijk dat het socialisme een mislukking was.