1.3 – Oorlogspropaganda in de Tweede Wereldoorlog

Oorlogspropaganda, waarbij beelden en verhalen door oorlogvoerende partijen worden ingezet om de publieke opinie te beïnvloeden, is van alle tijden. Vincent Kuitenbrouwer presenteert twee treffende voorbeelden van oorlogspropaganda uit de Tweede Wereldoorlog, naar aanleiding van recent onderzoek  over nieuwsmanipulatie i.s.m. het Nederlands instituut voor Beeld en Geluid.

In het eerste voorbeeld vergelijkt hij historische filmbeelden uit geallieerde en uit pro-Duitse propagandafilms over bombardementen op Rotterdam. Wat vertellen de partijen over zichzelf en waarvan beschuldigen ze de tegenstander?

Daarna geeft Marjet Brolsma een pakkend voorbeeld uit een uitzending van radio Oranje, waarbij iemand zonder wederhoor, en met naam en toenaam, tot in detail wordt beticht van verboden activiteiten  – een geval van wat we tegenwoordig doxing zouden noemen. (Over deze casus kunt u meer horen in de geluidsopname “Doxing – Aan de schandpaal genageld” in de audioserie MediaOorlog van Beeld en Geluid.)

Na de presentatie volgt een interview over het project: in hoeverre werd de publieke opinie door deze uitzendingen gemanipuleerd? Wat zijn de paralellen en de verschillen met moderne oorlogspropaganda, en hoe kunnen we alert zijn op manipulatie?

Marjet Brolsma is assistent professor in European Intellectual, Cultural and Literary History aan de Universiteit van Amsterdam. Vincent Kuitenbrouwer is als Universitair docent verbonden aan de opleiding geschiedenis van Universiteit van Amsterdam. Hij is bij het Instituut voor Beeld en Geluid coördinator van het project ‘Mediaoorlog: radio, geschreven pers en propaganda tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland’. Dit project belicht de propagandastrijd tijdens de Tweede Wereldoorlog tussen verschillende mediaorganisaties. Het project heeft als doel het bewustzijn te vergroten over hoe nepnieuws en nieuwsmanipulatie in tijden van oorlog en crisis ontstaan en inhoud krijgen.