Grote gebeurtenissen hebben genoeg aan weinig woorden. Paul Bremers ‘We’ve got him‘ toen hij de gevangenneming van Saddam Hoessein aankondigde, zal even makkelijk blijven hangen als het ‘OK, let’s go‘ waarmee Eisenhower de knoop doorhakte: op 6 juni 1944 landden bijna 175.000 Amerikaanse, Britse en Canadese militairen op de stranden van Normandië. Die dag begon de bevrijding van West-Europa.
Het verhaal van de 6e juni is al vele malen verteld, in wetenschappelijke analyses en boeken voor het grote publiek. De naoorlogse generatie groeide op met The Longest Day van Cornelius Ryan uit 1960. Maar omdat elke generatie behoefte heeft aan zijn eigen weergave van de geschiedenis, hebben wij nu Stephen Ambrose, wiens D-Day uit 1994 onlangs in Nederlandse vertaling is verschenen.
Eigenlijk kennen we zijn verhaal al. Het is een belangrijke inspiratiebron geweest voor Steven Spielbergs bioscoopfilm Saving Private Ryan, zoals Ambroses eerdere werk Band of Brothers model stond voor Spielbergs gelijknamige televisieserie. Hoewel Ambrose niet jong meer was toen hij beide boeken schreef (hij overleed in 2002 op 66-jarige leeftijd), heeft hij de tijdgeest goed aangevoeld. Wij leven in een maatschappij waarin de eigen emotie de maat der dingen is. Ambrose schildert ons de invasie daarom als de belevenissen van gewone soldaten met wie de lezer zich kan identificeren.
De auteur maakt veelvuldig gebruik van citaten uit ooggetuigenverslagen, waarin de stem doorklinkt van de veteraan die zich gelukkig prijst dat hij het nog kan navertellen. Politici, generaals en hun operatieplannen ontbreken niet, maar zijn een vaag en nu eenmaal onvermijdelijk decor. Niet deze grote mannen, maar de GI’s maken de geschiedenis: zij voelen de angst, zij verliezen ledematen, en desnoods hun leven.
D-Day is een hommage aan Amerikaanse jongens die liever op konijnen dan op Duitsers hadden geschoten, maar toen het erop aankwam ten strijde trokken om de democratie te redden. En in dit genre is het een knap stukje werk.
Herman Amersfoort is plaatsvervangend directeur van het Instituut voor Militaire Geschiedenis van de Koninklijke Landmacht en bijzonder hoogleraar militaire geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
